Silne hasło to jedna z podstawowych metod ochrony danych – zarówno w przypadku dużych organizacji, jak i małych firm czy jednoosobowej działalności. W tym artykule omawiamy, na co należy zwrócić uwagę przy tworzeniu, przechowywaniu i zarządzaniu hasłami oraz jak chronić się przed ich przejęciem.
Bartłomiej Szczęśniak dnia 2025-06-06
Tworzenie silnych haseł
Bezpieczne hasło to podstawa ochrony danych firmowych i prywatnych. Małe firmy oraz jednoosobowe działalności są często celem cyberataków, ponieważ zazwyczaj nie mają rozbudowanych systemów bezpieczeństwa. Jednym z najważniejszych i najprostszych kroków, jakie można podjąć, jest tworzenie silnych i przemyślanych haseł. Sprawdź, na co musisz zwrócić uwagę.
Zasady tworzenia hasła
Silne hasło to takie, które trudno odgadnąć zarówno człowiekowi, jak i programowi komputerowemu. Jakie elementy powinno zawierać?
- Minimum 12 znaków – to absolutne minimum, które znacząco zwiększa czas potrzebny do złamania hasła.
- Kombinacja wielkich i małych liter, cyfr oraz znaków specjalnych – im większa różnorodność, tym lepiej.
- Unikalność dla każdego konta – jedno hasło do wszystkiego to ogromne ryzyko. Jeśli jedno konto zostanie przejęte, wszystkie inne są zagrożone.
- Brak słów słownikowych i oczywistych fraz – hakerzy korzystają z gotowych słowników, które testują tysiące najpopularniejszych wyrazów.
- Brak danych osobowych – nie używaj imion, dat urodzin, numerów telefonów ani żadnych informacji, które mogą być z Tobą powiązane.
- Brak prostych kombinacji klawiszy i powtórzeń – hasła typu „123456”, „qwerty” czy „aaaaaa” są łamane w ułamku sekundy.
Metoda Diceware
Jeśli zależy Ci na haśle, które jest zarówno bezpieczne, jak i możliwe do zapamiętania, warto rozważyć metodę Diceware.
- Polega na losowaniu kilku słów z gotowej listy przy użyciu kostki do gry.
- Takie hasła składają się z kilku przypadkowych, nieskorelowanych wyrazów (np. „pies torba krzesło dach pociąg”).
- Łatwiej je zapamiętać niż ciąg znaków, a jednocześnie są trudne do odgadnięcia.
Czego unikać
Nawet najlepsza teoria nie pomoże, jeśli popełnisz podstawowe błędy. Czego absolutnie nie robić?
- Nie używaj zbyt krótkich haseł.
- Unikaj oczywistych ciągów, np. „123456”, „admin”, „haslo”.
- Nie korzystaj z danych osobowych, nazw dzieci, imion pupili czy dat urodzin.
- Nie powtarzaj haseł między kontami.
- Nie pomijaj znaków specjalnych i różnorodnych znaków.
- Nie używaj słów ze słownika – nawet jeśli je modyfikujesz.
- Nie zmieniaj haseł zbyt rzadko (chyba że masz włączone 2FA).
- Nie zapisuj haseł w notesach, plikach tekstowych ani przeglądarkach.
- Nie ignoruj możliwości włączenia dwuskładnikowego uwierzytelniania (2FA).
- Nie korzystaj z podpowiedzi do haseł typu „imię matki” – są łatwe do zdobycia.
- Nie wpisuj haseł na cudzych lub niezaufanych komputerach.
- Nigdy nie wysyłaj haseł e-mailem.
Sprawdzanie siły hasła
W internecie dostępne są różne narzędzia do sprawdzania siły hasła. Korzystaj z nich ostrożnie:
Nigdy nie wpisuj swojego prawdziwego hasła – użyj podobnego, ale fikcyjnego odpowiednika.
Traktuj je jako orientacyjne mierniki, nie jako absolutną wyrocznię.
Rodzaje ataków na hasła
Cyberprzestępcy stosują różne metody łamania haseł:
- Atak słownikowy – program automatycznie testuje najpopularniejsze słowa i ich warianty.
- Atak siłowy (brute force) – sprawdzane są wszystkie możliwe kombinacje znaków.
- Atak typu rainbow table – wykorzystuje wstępnie obliczone skróty popularnych haseł.
- Keylogging – złośliwe oprogramowanie rejestrujące naciśnięcia klawiszy.
Dlatego warto stosować silne hasła i dodatkowe mechanizmy ochrony.
Solenie i haszowanie haseł
Dane logowania w systemach informatycznych nie powinny być przechowywane w formie jawnej. Hasła powinny być haszowane – zamieniane w nieodwracalny ciąg znaków za pomocą algorytmu (np. Bcrypt, Argon2).
Solenie to dodanie do hasła unikalnej wartości („soli”) przed jego haszowaniem. Chroni to przed atakami typu rainbow table i utrudnia identyfikację powielonych haseł w bazach danych.
Zarządzanie hasłami
Prowadząc firmę, warto wdrożyć menedżer haseł – narzędzie, które przechowuje wszystkie hasła w zaszyfrowanej formie i pomaga generować unikalne, silne poświadczenia.
Dzięki temu nie trzeba pamiętać dziesiątek haseł – wystarczy jedno hasło główne. Przykłady menedżerów: Bitwarden, KeePassXC, 1Password. Wbudowane opcje w przeglądarkach (np. Chrome) nie zawsze są wystarczająco bezpieczne.
Wycieki danych i ich konsekwencje
Hasła regularnie wyciekają z firm i usług – dotyczy to również mniejszych przedsiębiorstw. W przypadku przejęcia danych logowania mogą wystąpić:
- nieautoryzowany dostęp do poczty, kont społecznościowych lub systemów firmowych,
- próby wyłudzenia pieniędzy,
- wykorzystanie wyciekłych danych do ataków na klientów i partnerów.
Warto regularnie sprawdzać, czy nasze dane nie pojawiły się w wyciekach – np. za pomocą strony haveibeenpwned.com.
Uwierzytelnianie dwuskładnikowe/wieloskładnikowe (2FA/MFA)
To dodatkowa warstwa ochrony – oprócz hasła użytkownik musi potwierdzić tożsamość np. kodem SMS, aplikacją (np. Google Authenticator), biometrią lub fizycznym kluczem.
Dzięki 2FA nawet jeśli ktoś pozna hasło, nie zaloguje się bez drugiego składnika. Warto włączyć tę opcję wszędzie, gdzie to możliwe – zwłaszcza w kontach e-mail, bankowości, systemach zarządzania firmą.
Częstotliwość zmiany hasła
Nie ma potrzeby zmieniania hasła co miesiąc – lepiej postawić na długość, unikalność i dodatkowe zabezpieczenia (2FA). Hasło należy zmienić natychmiast, jeśli istnieje podejrzenie, że mogło zostać przejęte.
Unikaj schematycznych zmian (np. „haslo1”, „haslo2”), które są łatwe do przewidzenia.
Rozwiązania dodatkowe
Dla administratorów IT i właścicieli firm przydatne mogą być narzędzia:
- do wykrywania słabych lub powtarzających się haseł,
- do analizy siły haseł (bez poznawania ich treści),
- do wymuszania złożonych haseł w systemach,
- do automatycznego blokowania słów ze słowników.
Takie rozwiązania pomagają zmniejszyć ryzyko ludzkich błędów i naruszeń bezpieczeństwa.
Inne zalecenia bezpieczeństwa
- Nie zapisuj haseł na kartkach czy w notatkach w komputerze.
- Nie przechowuj haseł w przeglądarkach, jeśli nie są odpowiednio zabezpieczone.
- Korzystaj z różnych haseł do różnych usług.
- Rozważ przejście na logowanie bezhasłowe (np. FIDO2, logowanie biometryczne).
- W firmie wprowadź politykę bezpieczeństwa, szkolenia oraz regularne kopie zapasowe.